تفکر نقادانه از نگاه دکتر میثم شکری ساز

در این مقاله قصد داریم تفکر نقادانه به زبان ساده را توضیح  دهیم. از نگاه دکتر میثم شکری ساز فکر نقاد واژه ای می باشد که در ادبیات آموزشی ایران به تازگی شنیده می شود. شاید در گذشته، چندان صحبتی از این واژه و این نحوه تفکر نمی ‌شد. امروزه به دلیل پیشرفت ‌هایی که در حوزه آموزش حاصل شده، به دست آوردن مهارت فردی مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مسائل مهمی که امروزه در خصوص آن صحبت می ‌شود؛ بحث داشتن فکر نقادانه است. وقتی بخواهیم تفکر نقادانه به زبان ساده را توضیح دهیم؛ باید گفت یکی از انواع تفکر های منطقی بوده که می تواند به تصمیم گیری های مهم زندگی ما کمک کند. شیوه آموزش سنتی، در مقابل این نحوه از تفکر قرار می رفت. در گذشته حرفی از داشتن فکر نقاد نبود و شیوه آموزش دقیقا در نقطه مقابل این موضوع بود.‌ با تغییر در شیوه آموزشی می توان اثرات مثبت فراوانی را در اجتماع دید.

 اهمیت داشتن فکر نقاد

بر باور دکتر میثم شکری ساز داشتن تفکر نقاد، از اهمیت بسیار زیاد برخورد است. این تفکر می تواند تاثیر بسیار مهمی در زندگی داشته و نقش قابل توجه ای در پیشرفت افراد بازی کند. مدیرانی که این مهارت را دارند؛ می توانند برای سازمان و مجموعه خود بهتر برنامه ریزی کرده و اقدامات سازنده ای را در راستای اهداف سازمان انجام دهند. تفکر نقادانه به زبان ساده، یعنی هر حرف و نظری را بدون استدلال کردن و بررسی دقیق نپذیریم. متاسفانه شیوه آموزش به این گونه بوده که همیشه به ما یاد دادند حرف خیلی از افراد را بدون هیچ پرسشی بپذیریم. این مسئله، می تواند بسیار آسیب زا باشد. شاید تصور شود که داشتن فکر نقاد فقط در خصوص حرف ها و رفتار های بقیه می باشد. اما این مهارت بیشتر از این که برای دیگران به کار گرفته شود باید توسط خود ما استفاده شود. یعنی ما باید در خصوص حرف ها و رفتار های خودمان تفکر نقاد را به کار ببریم.

تفکر نقادانه به زبان ساده

به اعتقاد دکتر میثم شکری ساز کسانی که تفکر نقادانه دارند؛ به زبان ساده دنبال مدارک، اطلاعات و شواهد قابل قبول برای رد یا پذیرش حرف ها و نظرات دیگران می گردند. ممکن است ما شواهد زیادی داشته باشیم که از آن ها استفاده می کنیم اما همه این شواهد قابل پذیرش و دقیق نیستند. طبق صحبت های دکتر میثم شکری ساز اگر می خواهیم نقادانه فکر کنیم؛ باید یاد بگیریم که چه طور اطلاعات و شواهدی که بر اساس آن ها می توان استدلال کرد را از سایر شواهد تشخیص داده و متمایز کنیم. چیزی که اهمیت دارد این است که یک سری از رفتار ها و اختلال های شخصیتی، مانند به رخ کشیدن دانش شخصی و عیب جویی از دیگران را به اشتباه  تفکر نقاد تصور نکنیم. در تفکر انتقادی، فرد به صورت شفاف و هدفمند می اندیشد تا از این طریق، بتواند بهترین تصمیم گیری های ممکن را داشته باشد.

 مزایای تفکر نقادانه

طبق نظر دکتر میثم شکری ساز انسان ها هر روز در معرض تصمیم گیری های مختلف هستند. شاید ما در هر روز هزاران تصمیم می گیریم. قطعا همه تصمیم های ما مهم نیستند اما خیلی از این تصمیم ها، بسیار مهم بوده و می تواند بر سرنوشت زندگی انسان تاثیر بسیار زیادی بگذارد. متاسفانه نکته منفی که در تصمیم گیری ها و تفکر انسان دیدن می شود این است که ما دچار سو گیری های اشتباه می شویم. همچنین در مورد مسائل مختلف یک سری از پیش داوری ها و قضاوت هایی از قبل داریم که بر روی زندگی ما اثر بسیار زیادی می گذارند. تفکر و تصمیم گیری بر پایه این مسائل غلط و اشتباه، می تواند هزینه های بسیار زیادی برای زندگی ما داشته باشد. می توان با اصلاح شیوه تفکر و کسب کردن یک سری از مهارت ها، از به وجود آمدن این هزینه های اضافی در زندگی خود جلوگیری کنیم.

ویژگی های افرادی که تفکر انتقادی دارند چیست؟

شاید برای شما نیز این سوال به وجود بیاد که تفکر نقادانه یعنی چه و ویژگی افرادی که تفکر انتقادی دارند؛ چیست. افرادی که توانایی فکر کردن به شیوه نقادانه را دارند؛ می توانند استدلال های ضعیف و قوی را از یکدیگر تشخیص دهند. این مسئله یعنی تمایز این دو نوع استدلال، نیاز به تمرین و شناخت انواع استدلال دارد. استدلال های ضعیف یا اشتباه، دارای خطا های قابل شناسایی هستند. وجود مغالطه‌ ها، پیش فرض ها و مثال های اشتباه از جمله مسائلی هستند که می توانند باعث ضعیف شدن استدلال ها شوند. افرادی که دارای مهارت تفکر انتقادی هستند؛ می توانند مسائل پیچیده را به راحتی بیشتری نسبت به سایر افراد حل کنند. این افراد می توانند کیفیت بهتری در تصمیمات خود داشته باشند و تصمیمات بهتری بگیرند. افرادی که توانایی تفکر انتقادی دارند؛ بهتر می توانند حقایق را از مسائل غیر واقعی تشخیص دهند. این افراد به راحتی می توانند نظرات مخالف را بشنوند و همچنین اعتماد به نفس بیشتری دارند.

 راه های کسب تفکر نقادانه

تفکر نقادانه چیزی نیست که ما با آن به دنیا آمده باشیم. این ویژگی و مهارت، باید به کمک آموزش و از طریق تمرین، کسب و تثبیت شود. مهارت های تفکر انتقادی را می ‌توان هم از طریق تئوری و هم از طریق عملی، به دست آورد. کسانی که می‌ خواهند در این زمینه به مهارت برسند؛ باید در هر لحظه توجه داشته باشند که می‌ توانند تفکر انتقادی را تمرین کنند. ما در هر موقعیت تصمیم‌ گیری و دریافت اطلاعاتی که قرار داریم؛ اگر به درستی از استدلال خود استفاده کنیم؛ در راستای به دست آوردن مهارت انتقادی گام برداشتیم. در ادامه به یک سری از کارها اشاره می‌ کنیم که می ‌تواند به ما کمک کند تا مهارت تفکر انتقادی را در خود تقویت کنیم.

پرسیدن سوال

شاید به ظاهر عجیب بیاید اما یکی از مواردی که می ‌تواند به داشتن تفکر انتقادی کمک کند؛ پرسیدن سوال است.‌ هنگامی که با یک مسئله مهم مواجه می‌ شوید با پرسیدن سوال، به ابعاد مختلف آن دست پیدا کنید. شما باید پرسش‌ های مهمی که در ذهن تان شکل می‌ گیرد را بازگو کنید. اگر در هنگام مواجهه با مسئله جدید، هیچ پرسش و سوالی ندارید؛ باید سعی کنید با بازنگری نسبت به آن موضوع، سوالاتی اساسی و مهم در مورد آن مسئله پیدا کنید.‌ با داشتن این سوالات می توانید بهتر تصمیم گیری کرده و به نتایج مثبتی دست پیدا کنید. از این طریق می توانید از زاویه های مختلفی به موضوع مورد نظر نگاه کنید.

منبع: سایت shekarisaz.org