بالکن و تراس و بهار خواب و ایوان چه تفاوتی باهم دارند؟

حتماً بالکن، تراس، چشمه و ایوان را شنیده اید. البته اکثر ما فکر می کنیم که همه این کلمات یک معنی دارند. در واقع اگرچه این واژه ها معانی مشابه و نزدیکی دارند، اما تفاوت های کاربردی و معنایی در این واژه ها وجود دارد که در این مقاله قصد بررسی آن ها را داریم.

اگرچه آپارتمان های جدیدتر ممکن است بالکن یا تراس و چشمه خواب کمتری داشته باشند، اما هنوز خانه هایی با الهام از معماری قدیمی وجود دارند که چشمه خواب یا ایوان بخشی جدایی ناپذیر از وجود آنها بوده است. چه استفاده از این قسمت ها در ساختمان به دلیل زیبایی آن باشد و چه استفاده فوق العاده ای که برای همه خانواده دارند.

این مقاله را بخوانید تا با ویژگی های اصلی تفاوت بالکن، ایوان، تراس و چشمه خواب آشنا شوید.

بالکن چیست؟

اگر بخواهیم از نظر معماری به این کلمه نگاه کنیم، بالکن به عنوان پسوند آپارتمان ها در نظر گرفته می شود که مساحت آن در متراژ آپارتمان و ساختمان محاسبه می شود.

بالکن ها فضاهای مسقفی هستند که حداقل یک طرف آن رو به فضای بیرون باشد.

در این فضا قسمت های بسته فضا شامل نیم دیوار، حصار یا ترکیبی از این دو با دیوار است. بنابراین می توان گفت بالکن بخشی از ساختمان است که معمولاً از دیوارهای ساختمان بیرون زده است.

گاهی بالکن ها دو طرف و گاهی سه ضلع باز و رو به فضای مجاور دارند.

در محاسبه مساحت خانه اگر آن خانه دارای بالکن باشد در سند مساحت بالکن آمده است که: خانه ای به مساحت ۹۵ متر مربع که ۴ متر آن بالکن است. یعنی مساحت بالکن مساحت کل خانه در نظر گرفته می شود.

معادل کلمه بالکن در فارسی ایوانک است. بالکن یا ایوان در واقع قسمتی از بنا است که از دیوارها بیرون زده و در جلو قرار دارد.

تراس چیست؟

از نظر معماری، تراس به فضای متصل به آپارتمان گفته می شود.

این فضا بدون سقف بوده و مشترک محسوب می شود. در نتیجه مساحت تراس ها در محاسبه مساحت آپارتمان ها تداخلی ایجاد نمی کند.

به طور کلی ایوان ها، تراس ها، بالکن های فضاهای مسکونی بالاتر از فضای بیرون قرار می گیرند که در صورت نشستن کاربر در آن می تواند بر فضای حیاط یا نمای بیرونی تسلط داشته باشد و از زیبایی های آن لذت ببرد.

در محاسبه متراژ خانه اگر آن خانه دارای تراس باشد در سند متراژ تراس آمده است که: خانه ای به مساحت ۱۰۰ متر مربع و تراس به مساحت ۸ متر مربع. یعنی مساحت تراس در کل مساحت خانه حساب نمی شود و جداگانه محاسبه می شود.

‌

معادل کلمه تراس در فارسی بهار خوب است. به همین دلیل این قسمت از بنا را بهار خواب می‌نامیدند که در فصول گرم سال شب‌ها در آن می‌نشستند یا به دلیل خنک‌تر بودن هوا در آن می‌خوابیدند.

تفاوت بالکن و تراس چیست؟

تفاوت اصلی بالکن و تراس در مسقف بودن یا نبودن آن است.

گاهی قسمتی از بالکن غیر مسقف (معمولاً در طبقه اول) است که در این صورت به قسمت غیر مسقف آن تراس و قسمت مسقف بالکن می گویند.

لازم به ذکر است که تراس اس بدون مسقف بوده و یک ساختمان مشترک محسوب می شود، بنابراین متراژ آن در محاسبه متراژ آپارتمان دخالتی ندارد.

بدون شک تفاوت اصلی بالکن و تراس در داشتن سقف است.تراس سقف ندارد و مشاع محسوب می شود اما بالکن سقف دارد و مشترک نیست.

ایوان چیست؟

در معماری ایرانی، «ایوان» یکی از مهم ترین فضاهای معماری است که در اکثر خانه های سنتی و بناهای تاریخی با کاربری های مختلف مانند عبادتگاه ها، کاخ ها، ساختمان های مسکونی و … دیده می شود.

ایوان از نظر فرم، ابعاد و موقعیت متنوع است و کارکردهای فراوانی دارد.

بسیاری از فضاها نیز مترادف ایوان هستند که نوع بی سقف را گاهی بهار خواب و گاهی مهتابی می گویند.

نوع دیگر آن رواقی با چند ستون در جلو و ارتفاعی برابر با سقف و عرض کم نام دارد.

ایوان در زبان فارسی و معماری ایرانی به معنای جلوی اتاق است.

از نظر معماری به قسمتی از بنا که سقفی دارد ولی جلوی آن باز است ایوان می گویند.

می توان گفت ایوان تقریباً معادل بالکن های امروزی است که در و پنجره ندارند اما مشرف به حیاط هستند.

ایوان ها یکی از مهم ترین اجزای معماری سنتی ایران است که قدمت آن به دوره اشکانی می رسد.

ایوان در زبان معماری اصیل ایرانی فضایی است در وسط، بین بیرون و داخل.

فضایی که به دلیل بلندی از سطح زمین از نفوذ گرد و غبار به داخل خانه جلوگیری می کند.

از سوی دیگر ایوان را می توان این گونه تعریف کرد: ایوان نشیمنگاهی است بالاتر از محیط اطراف که معمولاً در بیرون ساختمان های مسکونی ساخته می شود.

در جداسازی آپارتمان ها معمولاً با ایوان ها مواجه نمی شویم مگر در خانه های ویلایی و یا خانه های بسیار مجللی که در متراژ بسیار وسیعی ساخته شده اند.

ایوان یکی از اجزای مهم در معماری سنتی است که ریشه در دوره اشکانی دارد.

به طور کلی ایوان فضاهای مسکونی را بالاتر از فضای بیرونی قرار می دهد به طوری که اگر فردی در ایوان و داخل آن نشسته است بتواند بر حیاط مسلط شود و گل و گیاه و حوض و آب را ببیند.

تزیینات زیبای ایوان ها علاوه بر حس زیبایی، حس سفتی و استحکام را نیز به ارمغان می آورد، زیرا این طرح ها و نقوش زیبا باید سال ها ماندگار باشد.

نکته دیگری که احتمالاً در مورد ایوان ها نمی دانید این است که: ایوان ها الگوی خود را از خیمه های کویری دوره اشکانی دارند که از هر طرف بسته هستند و فقط از در ورودی می توانند وارد و خارج شوند. ایوان همان است و فقط از در ورودی و خروجی می توان رفت و آمد کرد.

ایوان در زبان فارسی به معنای جلوی اتاق است و از نظر معماری به قسمتی از بنا اطلاق می شود که سقف دارد ولی در مقابل آن باز است. ایوان تقریباً معادل بالکن های امروزی است که در و پنجره ندارند اما مشرف به حیاط هستند.

بهار خواب چیست؟

در تعریف و معماری ایرانی، بهار مهتاب است.

این فضای بدون سقف در نزدیکی حیاط و در طبقات بالای طبقه اول ساخته شده است.

در بهار در شب های تابستان می خوابند و بسته به موقعیت آن در ساعاتی که دیوارهای اطراف سایه مناسبی بر روی آن می اندازند از آن استفاده می شود.

خواب بهاره فضایی است که در فصل بهار و پاییز در تمام ساعات روز و در تابستان در شب می توان از آن استفاده کرد.

با توجه به معماری ایرانی می توان گفت که ساخت چشمه خواب در دوره قاجار به مساجد و مدارس نیز رسیده است و نمونه های زیبایی از آن را می توان در مسجد سید اصفهان، مسجد سلطانی سمنان و مسجد سپهسالار تهران مشاهده کرد.چشمه خواب جزء لاینفک منازل مسکونی در مناطق گرم و مرطوب مانند دزفول و شوشتر است.

تزئینات رایج این فضا از تزئینات نمای رو به حیاط است.

هدف از ساخت تراس یا بالکن یا ایوان چیست؟

تراس یا بالکن معمولاً برای ایجاد فضایی در مقابل ساختمان یا بخشی از یک فضا یا مکانی استفاده می شود که می توانید مناظر اطراف را مشاهده کنید.

طراحی تراس در واقع دریچه ای برای آوردن طبیعت به خانه شماست.

در اکثر آپارتمان های شهری که بالکن ها کوچک هستند، مهم ترین ویژگی دکوراسیون تراس، کوچک بودن آن است.

در زندگی امروزی، هر روز از کمیت و کیفیت فضاهای بیرونی مانند تراس، حیاط و پاسیو کاسته می شود.

در روند رشد زندگی شهری می بینیم که فضاهای زندگی هر روز بسته تر می شود و سرسبزی آن مدام در حال کاهش است.

در چنین شرایطی، بازسازی و استفاده مناسب از تراس بسیار مهم است. به دلیل زندگی آپارتمانی امروزی، تراس یکی از تنها فضاهایی است که می توانید در آن نفس تازه کنید و از آسمان و نور مستقیم خورشید لذت ببرید.

راهکارهایی برای طراحی و دکوراسیون مناسب و زیبای بالکن یا تراس

برای تناسب با بالکن و تراس، ارتفاع استاندارد نرده های جلویی باید حداقل ۱۲۰ سانتی متر باشد.

ساختار نرده ها نباید به گونه ای باشد که کودک بتواند از آنها بالا رفته و خود را به نرده آویزان کند. به این معنی که نرده ها باید به صورت یک پارچه و بدون پله طراحی شوند.

برای انتخاب کفپوش بهتر است کف بالکن سنگ یا سرامیک باشد. با دستمال مرطوب یا تی به راحتی تمیز شود یا در صورت بسته بودن فضا از فرش یا چمن مصنوعی استفاده کنید.

برای چیدمان زیباتر و دلپذیرتر این فضاها می توانید بالکن را با گیاهان، گلدان های دیواری رنگی و همچنین چراغ های ایستاده یا پایه های کوتاه برای نورپردازی تزئین کنید.

اگر می خواهید فضای شما دور از دید همسایگانتان باشد، به جای شیشه های مات از گلدان های آویزان و جعبه های گل استفاده کنید.

سقف بالکن را با رنگ های زیبا و شاد رنگ آمیزی کنید و با نخ های ظریف دور نرده ها نورپردازی زیبایی ایجاد کنید.

بهتر است از نورهای معمولی زرد و سفید استفاده کنید، این به زیبایی بالکن و حس آرامش شما کمک می کند.

انواع میز و صندلی تشک دار را برای قرار دادن در بالکن انتخاب کنید، سعی کنید از تشک هایی با پارچه های شاد و رنگارنگ استفاده کنید و در صورت وجود فضای کافی از کوسن های رنگی زیاد برای روح بخشیدن به فضا استفاده کنید.

اگر بالکن شما در طبقه اول ساختمان است و امنیت خانه برایتان مهم است، می توانید اطراف بالکن را با شیشه دوجداره بپوشانید، سپس داخل آن را با گل و گیاه تزئین کنید.

برای بالکن طبقه اول ساختمان نیز می توانید از نرده استفاده کنید. به این ترتیب از هوای آزاد و نور مستقیم خورشید بهره برده اید و امنیت منزل خود را حفظ کرده اید.

از آنجایی که تراس بدون سقف فضای بازتری دارد، برای زیبایی و در امان ماندن از نور مستقیم خورشید می توانید از انواع چترها استفاده کنید.

لازم به ذکر است که بالکن قسمتی از خانه است که باید از سه طرف بسته و از یک طرف باز باشد، پس با پوشاندن جلوی بالکن با پرده، حصیر، خود را از نعمت هوای آزاد محروم نکنید.

نتیجه‌گیری:

بالکن ها، ایوان ها، تراس ها و چشمه های خواب هر کدام تعاریف خاصی در معماری دارند.

بالکن فضای مسقفی است که مساحت آن مساحت خانه در نظر گرفته شده و حداقل از یک طرف رو به فضای بیرون بوده و از دیوارها بیرون زده است. نام دیگر بالکن که به دلیل بیرون زدگی و بیرون زدگی از ساختمان استفاده می شود کنسول است.

ایوان فضای بین بیرون و داخل بنا است. ایوان در واقع فضایی است که در طبقه اول ساختمان قرار دارد و در واقع بین ساختمان و حیاط قرار دارد. البته سال هاست که از ایوان ها در ساخت خانه ها یا آپارتمان های معمولی استفاده نمی شود و فقط در برخی ویلاها شاهد آن هستیم.

تراس فضایی است که می تواند نور خورشید و هوای تازه را وارد خانه کند.

چشمه خواب در واقع فضای مسقفی است که در گذشته به عنوان قسمت خنک تر خانه برای نشستن یا خوابیدن در فصول گرم سال استفاده می شده است.