0 محصولات
نمایش سبد خرید
کاربرد دست بافته‌های ایرانی در دکوراسیون
کریم اقاجانی
هنرمند ایرانی به خاطر طراحی های تخیلی و زیبای خود در سراسر جهان شهرت دارد. نیاکان ما سالهاست که رنگ و نقش و تخیل را بافته اند و زیباترین و مسحورکننده ترین آثار بافندگی ایرانی را خلق کرده اند. چنین معجزات چشم نوازی را می توان در خانه هر ایرانی چه مدرن و چه سنتی یافت. در متن زیر در مورد استفاده از دستبافت های ایرانی در دکوراسیون توضیحاتی داده شده است.
صنایع دستی ایران از جمله گبه، گلیم، جاجیم و استات جزء لاینفک فرهنگ ایرانی است. حال و در ادامه این مقاله به بررسی کامل آنها می پردازیم.
دست بافته‌های ایرانی – گلیم
گلیم با نام انگلیسی (Kilim) یکی از انواع معروف دستبافت ایرانی است.
گلیم به دلیل ویژگی های خاص خود در ایران و حتی جهان بسیار محبوب است.
گلیم یک گلیم دستبافت بدون پرز است که در گذشته با نخ پشم کرم بافته می شد. امروزه برای تولید این دستبافت ایرانی از نخ پنبه ای و مصنوعی (کروم و اکریلیک) استفاده می شود.
گلیم به صورت تار و پود بافته می شود و هر چه لایه نخ کوچکتر باشد، گلیم بافته شده از کیفیت بهتری برخوردار است.
قالیچه ها معمولاً با نقش های شکسته (هندسی) بافته می شوند. این نقوش بیشتر شامل لوزی، مثلث، مربع، گل، گیاه، ترمه، شش گوش، حیوانات اهلی و شکارچیان است.
گلیم یکی از دستبافت های ایرانی تخت و دو رو است، یعنی پشت و رویه کاملاً یکسان است.
تارها یا تارهای گلیم کاملاً موازی و بدون زاویه قرار می گیرند. در گلیم پارچه به صورت زیگزاگ به صورت شل و موج دار تابیده می شود و بین تارها می پیچد و تار یا پود را کاملا می پوشاند.
گلیم نازک ترین و نرم ترین بافت در بین بافت های تار است. به این ترتیب که اگر تمام بافت ها را با ضخامت نخ کار کنیم گلیم از همه آنها نرمتر و تقریباً مانند پارچه می شود.
در گلیم نقش در جهت عمودی محدودیت دارد و ایجاد نقش عمودی مهارت زیادی می طلبد.
گلیم توجیه خوبی برای خرید دارد زیرا می توان از آن برای چند منظور استفاده کرد که هم تزیینی و هم کاربردی است مانند دیوارکوب، رومبل، فرش کف و ….
انواع روش‌های ایجاد نقش در گلیم
گلیم محرم ساده ترین نوع گلیم است که رنگ های مختلف آن بافتی راه راه به شکل نواری در جهت عرض گلیم ایجاد می کند.
بافت شیاردار که به آن بافت پله ای نیز می گویند، شکافی بین دو رنگ در بافت ایجاد می کند. بنابراین طول رنگ را کوتاه در نظر می گیرند تا چین ها کوتاه شوند. این همچنین باعث تقویت بافت می شود.
نخ رایجی که معمولاً برای بریدن شکاف استفاده می شود.
پارچه معمولی که طول شکاف و خطوط عمودی آن به حداقل رسیده و به صورت یک قلاب و یک جفت قلاب بافته می شود.
بافت غیر همسطح که در استان کردستان بیشتر دیده می شود و دارای نقوش منحنی است.
انواع گلیم
گلیم سوزنی
گلیمی است که در آن علاوه بر عبور پودها از تارها، نقوشی روی پود بافته یا گلدوزی می شود.
گلیم ساده (بی چاک و چاکدار)
گلیم ساده و بدون شکاف به این معناست که پودها بسیار ساده و بدون نقش و نگار خاصی از تارها عبور می کنند و فقط هر چند وقت یکبار می توان رنگ پودها را تغییر داد.گلیم چاکدار ساده گلیمی است که در آن فاصله یا شکافی ایجاد می شود تا بین پودها نقشی ببافند تا رنگ پود تغییر کند.
در گلیم ساده، پودها یکی یکی از تار می گذرند. این گلیم کباب است و برای بافت آن معمولاً از نقش و نگار از پیش آماده استفاده نمی شود.
نقوش گلیم ساده بافت عموماً هندسی است و نقش های منحنی در این نوع گلیم به ندرت دیده می شود. گاهی روی این گلیم ها با استفاده از الیاف پشمی رنگی، نقش هایی ایجاد می شود که اغلب هندسی هستند.
گلیم سوماک
این نوع گلیم که دارای طرح های پیچیده تری است، ممکن است سینه بافته (بدون نقش و نگار و کاملاً ذهنی) و یا طرح بافت باشد.
سماق بسیار لطیف است و بیشتر با پارچه ابریشمی بافته می شود. نخ پودی که با یکی از آن ها بافته می شود از پشت بسته می شود و با پود دیگری طرح جدید بافته می شود و از نخ ها رد می شود.
علاوه بر طرح‌های سینه‌بافی، طرح‌هایی انتزاعی هستند که بیشتر بر اساس محل سکونت، کار و طبیعت اطراف بافنده روی گلیم است.
گلیم فرش
نوعی گلیم است که قسمت هایی از آن پرزدار است و در کار برجسته است.
این نوع گلیم معمولاً مخلوطی از سماق و فرش است که قسمت‌های کره و لبه‌های آن پرز دارد. به این صورت که از روی نقشه فرش روی فرش گره می خورد و در انتها پرز اضافی چیده می شود.
روش‌های شستشوی گلیم
گلیم را قبل از شستشو در هوای آزاد نگهداری کنید.
برای جلوگیری از از بین رفتن الیاف از آب ولرم یا سرد استفاده کنید.
از شوینده های غیر قلیایی استفاده کنید.
از برس های قالیشویی خشن استفاده نکنید و برای شستشو بهتر است از پارچه های ضخیم استفاده کنید.
گلیم را بعد از شستن لوله نکنید و روی سطح صاف بگذارید تا آب شود.
بعد از یک ساعت گلیم را پهن کنید تا خشک شود.
گلیم بافی هنری است که در ایران قدمتی طولانی دارد و یکی از مهم ترین صنایع دستی ایران به شمار می رود.
دست بافته‌های ایرانی – گبه
یکی دیگر از معروف ترین دستبافت های ایرانی، قالیچه گبه یا خرسک است. ویژگی های این محصول زیبا عبارتند از:
در ایران در هر منطقه ای که دامداری وجود داشته باشد، بافندگی نیز رواج یافته و جزء لاینفک زندگی مردم شده است.
در گبه معمولا از رنگ های روشن مانند سفید، زرد و قرمز استفاده می شود.
قالی خیرسک یا گبه در واقع قالیچه ای از فرش است که معمولاً در اندازه کوچک بافته می شود.
گبه معمولاً موهای بلندی دارد و در بافت آن بیشتر از بافت استفاده می شود. تعداد پودهای برخی گبه ها گاهی از سه تا هشت پود در هر رج و ارتفاع پرزها می رسد و گاهی به یک سانتی متر می رسد.
یکی از مهم ترین تفاوت های گبه با فرش، ضخامت و وزن بیشتر گبه، زبری و خامی آن نسبت به فرش است.
نقش گبه
به طور کلی نقش اصلی گبه به عنوان یکی از صنایع دستی ایرانی را طرحی بسیار ابتدایی با تعداد محدودی اشیاء تزیینی تشکیل می دهد که اغلب مستطیل شکل بوده و نقوش آن عمدتاً شبیه به حیوانات است.استفاده از نقوش بت در بافت گبه و گل های مختلف به صورت هندسی نیز در گبه ها جایگاه ویژه ای دارد.
نقوش گبه به قدری ساده و ابتدایی است که در نگاه اول شکل غار یادآور نوشته های نیاکان بشر است و همین امر زیبایی این نوع بافته های ایرانی را دو چندان کرده است.
به طور کلی می توان گفت که گبه طرح و نقش ثابتی ندارد و از آنجایی که بدون نقشه و حاصل هنر و نقوش بافندگی آن است، به ندرت دو شکل یکسان از آن یافت می شود.
دستباف گبه یکی از ناب ترین و در عین حال ساده ترین هنرهای دستباف ایرانی است و از این نظر ارتباط ما را با نسل های گذشته و خوبمان حفظ می کند. الیاف طبیعی گبه انسان را با طبیعت آشتی می دهد.
دست بافته‌های ایرانی – جاجیم
جاجیم یکی دیگر از صنایع دستی ایرانی است که در بین عشایر و روستاییان رواج یافته است.
از مهمترین ویژگی های جاجیم می توان به شکل موج دار آن اشاره کرد.
ضخامت جاجیم از گلیم و گبه کمتر است و بیشتر شبیه پارچه های ضخیم است.
جاجیم مانند سایر فرش ها دارای تار و پود بدون پرز است.
جنس جاجیم و کاربردهای آن
جاجیم معمولاً پشمی و گاهی نخی یا حتی در موارد تزئینی ابریشمی است.
ماده اصلی آن پشم و کرک و بافت آن بیشتر درشت است.
جاجیم در گذشته مخصوص مکان های سردسیر و کوهستانی بوده است زیرا پشم گوسفند یکی از بهترین الیاف برای جلوگیری از نفوذ سرما به بدن انسان است.
جاجیم در اکثر نقاط ایران به همین صورت بافته می شود و تفاوت آن در طرح و رنگ مورد استفاده در مناطق مختلف است.
استفاده از جاجیم به‌عنوان یکی از دست‌بافت‌های ایرانی، به‌ویژه شکل تزئینی آن به‌عنوان رومیزی، دیوارکوب، روتختی و علاوه بر پهن کردن آن بر روی زمین یا حتی به‌عنوان فرش، این دستباف ایرانی را ساخته است. پارچه بسیار محبوب و پر استفاده است.
در سال های اخیر کیف و کوله پشتی دوخته شده از جاجیم طرفداران زیادی پیدا کرده است.
جاجیم به‌عنوان یکی از دست‌بافت‌های ایرانی در مناطق کوهستانی و کوهپایه‌ای، به دلیل بافت ضخیم، محبوبیت بیشتری نسبت به پارچه دارد. امروزه از جاجیم برای دوخت کوسن و کیف و کوله پشتی نیز استفاده می شود.
دست بافته‌های ایرانی – نمد
نمد یکی از هنرهای دستبافت ایرانی است که با وجود باور عمومی در بافت آن، برای ساخت آن تنها به پشم، آب گرم و نیروی بازو زیاد نیاز است. در واقع نمد بافته نمی شود، بلکه در اثر فشار و حرارت پشم تولید می شود. نمد یکی از قدیمی‌ترین و قدیمی‌ترین اعمال بشر برای منسوجات و بافندگی است.
یکی از جذابیت های نمد خواندن اشعار و آهنگ های محلی به همراه حرکات موزون است که فشار کافی برای تهیه نمد ایجاد می کند.
نمد و استفاده از آن در بسیاری از نقاط ایران رایج بوده و هست. در حال حاضر استان های خراسان، لرستان، چهارمحال بختیاری و مازندران را می توان به عنوان مراکز نمدی ایران نام برد.
نقوش نمد
نقوش به کار رفته در نمد از جمله گنجینه نقوش سنتی ایرانی است که از نظر ذهنی به نسل جدید رسیده و متأسفانه به دلیل بازنشستگی و فوت استادان این هنر و عدم استقبال جوانان در حال از بین رفتن است.
رنگ های به کار رفته در آن عموما طبیعی و متنوع است.
مزایای نمد
نمد رطوبت را از خود عبور نمی دهد.
عایق برای سرما و گرما بسیار مناسب است.
قدرت قابل توجهی دارد.
مدت زمان زیادی دوام می آورد و انعطاف پذیری قابل توجهی دارد.
این خواص آن را به پوششی مناسب برای استفاده روی زمین تبدیل می کند.
کاربرد نمد
از کلاه نمدی، نمدی نیمی. عینک، تاپ و لباس زیر ساخته شده است. که هم تزئینی هستند و هم برای استفاده شخصی مناسب هستند.
از نمدهایی با طرح و رنگ های زیبا می توان به عنوان نقاشی نیز استفاده کرد.
دست بافته‌های ایرانی – حصیربافی
حصیر بافی، بافتی از الیاف گیاهی با دست و ابزار ساده است که می توان از قدیمی ترین دست بافته های ایرانی نام برد. حصیرها در هر شکل و فرمی به دلیل استفاده از رشته های نازک گیاهی بسیار سبک و قابل استفاده هستند.
محدوده جغرافیایی حصیربافی از شمال به جنوب و تا دل کویر امتداد دارد. استاد بافان صنایع دستی خلاقیت های غیرقابل جایگزینی از ساقه گیاهان ایجاد می کنند.
روش حصیر بافی مختص شکل و یک آیتم نیست و شامل بافت ها، نقش ها و رنگ های مختلف است.
حصیرهای دستبافت و آنهایی که نیاز به قالب یا حتی بافت دارند تنوع این هنر را دو چندان می کند.
در شمال ایران به ویژه در استان گیلان، زنان هنرمند از ساقه برنج استفاده می کنند و آن را در میان تاروپودهای افقی چنان ماهرانه می بافند که زیراندازهای زیبایی با طرح های متنوع ایجاد می کنند. انجام این کار پس از فصل برداشت محصول هم برای آنها سرگرمی است و هم منبع درآمدی برای خانواده.
در سیستان و بلوچستان و منطقه جنوب حصیربافی در بین زنان و مردان رواج زیادی دارد.
حصیربافی نه تنها به دلیل تزیینی بودن، بلکه به دلیل کاربردهای فراوانی که این دست بافته ایرانی در زندگی روزمره دارد، صنعت مهم بومی است.
طرح های بسیار ساده و ابتدایی تا طرح ها و نقش های هندسی طیف نقوش حصیربافی را تشکیل می دهند.
حصیر بافی به زیر شاخه هایی تقسیم می شود که عبارتند از: فتیله بافی، چم بافی، بامبو بافی، سبد بافی و مروارید بافی.
گیاهان مورداستفاده در حصیربافی
- گالی یا جگن یا لی
- کلوش (ساقه برنج)
- سوف یا سیم یل سوم
- کلیر، کولر (که نوعی آلاله بلند و صاف است)
- خرما اهلی
- درخت داز
- گیاه گز
- گیاه لوئی
- گیاه نی
دست بافته‌های ایرانی – کاربرد حصیر
حصیر بافی علاوه بر استفاده به عنوان حصیر و دیوارپوش به دلیل شکل و اندازه های مختلف می تواند به عنوان پرده، پرده، مبلمان و دکور نیز استفاده شود. ترکیب حصیر با نخ های رنگی نیز جلوه ای خاص و دیدنی به محصولات حصیربافی آن می دهد.
حصیر از آن دست بافته های ایرانی است که یکی از لذت های استفاده از آن بوی چوب مرطوبی است که تا مدت ها نفس انسان را پر می کند.
ایران مهد تمدن و هنر خاورمیانه و زادگاه هنرمندان چیره دستی است که تمام توان هنری و تخیل خود را برای خلق آثار دیدنی به کار می گیرند. ترکیب رنگ ها و طرح ها در دست بافته های ایرانی شور و شوق را در بیننده القا می کند و ما را به عنوان پیشگامان این هنرها مانند: گلیم، جاجیم، گبه، حصیر و نمد در جهان معرفی می کند..
0